طرح نظری برنامه درسی بر اساس دیدگاه معرفت شناسی اشراق سهروردی
سید حسن هاشمی مقالات در نورمگز
کارشناس ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه اصفهان
سید ابراهیم میرشاه جعفری مقالات در نورمگز
عضو هئیت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان
فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره ۱۹، تابستان ۱۳۹۲: ۱۵۰-۱۲۷
منبع مقاله دریافت مقاله
این مقاله با اقتباس از دیدگاه معرفتشناسی فلسفه اشراق سهروردی با روش تحلیل فلسفی و با رویکردی استنباطی، ضمن پرداختن به بعد معرفتشناختی اشراقی و تشریح ویژگیهای آن، یعنی دانش معرفتشناختی، دانش ذوقی و ضرورت تمسک به انسان کامل، و با الگوبرداری از نظریههای برنامه درسی، برنامه درسی اشراقی در چهار گام ۱) اهداف ۲) معلم (روش تدریس) و متعلم ۳) محتوا ۴) ارزشیابی تبیین میشود.
نتایج حکایت دارد که برنامه درسی اشراقی از رویکردی دانشآموز محور برخوردار است و هدفگذاری را بر مبنای علایق و نیازهای وی در کسب معرفت حصولی (اهداف واسطهای) به منظور تحقق معرفت حضوری (هدف غایی) قرار میدهد(گام اول)
معلم با این دید که تحقق هدف غایی مستلزم تلاش خود دانشآموز است، روش تدریس را در تعامل با وی قرار میدهد (گام دوم)
محتوا را گزینش و اجرا میکند (گام سوم)
و در نهایت چون یادگیری، تحت تأثیر تلاش دانشآموز است، روح حاکم بر ارزشیابی فراگیر را مسئول مستقیم پیروزیها و شکستهای خود قلمداد میکند و شیوه ارزشیابی را در خود سنجی دانش آموز قلمداد میکند (گام چهارم).
در این مقاله به منظور عرضـه الگویی از برنامه درسـی، متناسـب بـا بیـنش معرفـت شـناختی اشـراقی، نخسـت بـه بررسـی دیـدگاه سهروردی درباره «معرفت شناسی» و ویژگیهای آن پرداخته با طرح الگوهایی چند در زمینـه برنامـه درسی در نهایت دیدگاه برنامه درسی اشراقی عرضه میشود.
آنچه در معرفت شناسـی سـهروردی منبـع اطلاعـات و محـور برنامـه درسـی قـرار میگیرد در نگرش «تحقق خود» یا همان «تجربه حضوری» فرد است؛ به این معنی که فـرد محـور و منبع اطلاعات و تصمیمات برنامه درسی است. از این رو طراحی برنامه هـای منطبـق بـا ایـن دیـدگاه ایجـاب مـیکنـد کـه معلمـان در مدرسـه، برنامـه هـای درسـی خـود را بـا همـاهنگی و همفکـری دانشآموزان تهیه کنند.