مقاله

نظام علمی_آموزشی‌ای که بر اساس نظریه‌ی آموزش «پرورش‌مآل» صورت می‌بندد، از نظر برنامه، فرایند و برایند فعالیت‌ها و نیز رفتار عوامل انسانی، دارای ویژگی‌های راهبردی و کاربردی گوناگونی است.

مهمترین اشکال و مشکل آرمان تحول و گفتمان تحول‌خواهی دو چیز است: اول فقدان نظریه‌ی معین و متقن؛ دوم دست نیافتن آنان به یک نظام مشخص و جامع مبتنی بر نظریه‌ی مفروض. استاد، آیت‌الله رشاد سعی کرده‌اند تا این نقیصه را مرتفع کنند؛ از این‌رو به شرح نظریه‌ی ایشان و در یادداشتی دیگر به مختصات راهبردی نظام مبتنی برآن، می‌پردازیم.

در ادامه تحلیل و بررسی نظام علمی آموزشی پرورش‌مآل می‌رسیم به بررسی سه نگاه و دیدگاه متفاوت درباره تحوّل حوزه و شیوه‌ی تدبیرشئون اساسی آن. در این یادداشت سه نگاه به آرمان تحول را بیان خواهیم کرد.

آسیب‌های رکن نرم افزاری و رکن سخت افزاری

در یادداشت قبل که تحت عنوان آسیب‌های فراروی ارکان نهاد حوزه بود، بیان شد به رغم آنکه عامل طلبه، خود یکی از اقسام عوامل تشکیل دهنده‌ی نهاد حوزه است، اما به علت اهمیت ویژه و گستردگی مبحث آسیب‌های مربوط به این عنصر، مطالب مربوط به آن را به صورت یادداشتی مستقل سامان می‌دهیم. حال در این یادداشت که در ادامه تحلیل مدل علمی آموزشی پرورش‌مآل می‌باشد، به بررسی آسیب‌ها و چالش‌های معطوف به طلاب حوزه علمیه می‌پردازیم.

در تحلیل نظام علمی آموزشی پرورش‌مآل، پس از بیان آسیب‌ها و چالش‌های فراروی آرمان تحول و اصلاح اینک نوبت به آسیب‌های فراروی ارکان نهاد حوزه می‌رسد.

گذشت که هدف ما تحلیل نظام علمی آموزشی پرورش‌مآل بود و بدین جهت، می‌بایست ابتدا با مسائلی که این نظام آموزشی بدان‌ها پرداخته و پاسخ داده است بپردازیم. بدین منظور در یادداشت اول به تعریف این نظام، مسائلی که بدان‌ها پاسخ می‌دهد و ساختار کلی آن پرداختیم. در یادداشت دوم که تحت عنوان فرصت‌های فراروی نهاد حوزه و روحانیت بود، فرصت‌های فوق‌العاده‌ای که اکنون فراچنگ حوزه و روحانیت است را ذکر کردیم. اما در این یادداشت می‌خواهیم به آسیب‌ها و چالش‌های فراروی آرمان تحول و اصلاح اشاره کنیم.

دین و دین ورزی، هم فرصت‌های بی بدیلی فراچنگ دارد و هم با تهدیدها و چالش‌های بی‌شماری مواجه است و این امر مسئولیت اصحاب حوزه و طبقه‌ روحانی در این روزگار را صدچندان دشوار می‌سازد. با عطف توجه به این حقیقت، نخست نگاهی گذرا می‌افکنیم به فرصت‌های فوق‌العاده‌ای که اکنون فراچنگ حوزه و روحانیت است.

«نظام علمی_آموزشی پرورش‌مآل»، که در واقع رقیب نظریۀ «آموزشی فراگرفت مآل» می‌باشد، دستگاه تعلیماتی_تربیتی‌ای است «فطرت‌بنیاد، استعداد محور، جامع نگر و جامعه گرا» که بر پروردن استعدادهای فطری گونه‌گون متربیان، با نقش آفرینی فعال خود آنان تمرکز دارد.

در روش تدریس فعال قسمت دوم، اشاره‌ای اجمالی به مهم‌ترین روش‌های فعال تدریس شد. در این یادداشت هر کدام از این روش‌ها را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.