پرورش خلاقیت
همواره در این فکر بودهام که چگونه ارزش یابی کنم تا به اهداف درس به طور کامل دست یابم و نیز در دانش آموزان شور و شعف برانگیزم. این موضوع به شکل یک مسئله برایم درآمده بود و گهگاه از خود میپرسیدم:
آیا ما ارزش یابی میکنیم یا ارزش گذاری؟
ارزش یابی چه تفاوتی با اندازه گیری دارد؟
ارزش یابی کاملتر است یا اندازه گیری؟ چرا؟
این مسائل ذهنم را مشغول کرده بود تا این که پس از مدتی تأمل و اندیشه دریافتم که مفهوم ارزش یابی؛ بسیار بامعنا و زیباست. به این معنا که موضوع مورد مطالعه را هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی مورد بررسی دقیق قرار می دهد و از دو کلمه ی «ارزش» و «یابیدن» تشکیل یافته است. این کلمه مساوی با امتحان؛ آن هم از نوع پایانی آن نیست. در حالی که مفهوم اندازه گیری و ارزش گذاری به تلاش دانشآموز آن هم صرفا با یک نمره ی کمّی بسنده می کند، ولی این که دانش آموز در چه مواردی قوی و در چه مواردی ضعیف است برای معلم، فراگیرنده و والدین دانش آموز مشخص نمیشود.
من باید، به عنوان یک معلم، ارزش ها را در وجود دانش آموزان جست وجو نمایم و تکالیف، فعالیت ها و امتحان هایم باید برای یافتن و کشف چنین ارزش هایی در آن ها باشد و شور و شعف و اشتیاق برای پاسخ گویی را در آنان ایجاد نماید. از سویی دیگر موضوع دینی از نظر ماهیت، با دیگر موضوعاتً درسی کاملا ً متفاوت است و یادگیری آن صرفا برای کسب نمره نیست؛ بلکه آموزههای آن میتواند یک عمر در رفتار و اندیشه و کردار فرد، اثرگذار باشد.
از این رو، به دنبال راه حل می گشتم تا این که دریافتم می توان با طرح سؤالات زیبا، خلاقانه و هم سو با علاقهی دانشآموز این فضا را تغییر داد.
در مقاله حاضر سه نمونه سؤال ارائه گردیده است. دو سؤال اول، که در قسمت اول مطرح میشود ناظر بر پرورش خلاقیت و ایجاد یک نگاه کلی نسبت به کتاب درسی است و سؤال سوم به منظور آگاهی از میزان تسلط دانش آموزان نسبت به مفاهیم هر درس مطرح گردیده است.