خانه / منابع / مقاله / نظریه‌ی مبنای نظام علمی آموزشی پرورش‌مآل

نظریه‌ی مبنای نظام علمی آموزشی پرورش‌مآل

مهمترین اشکال و مشکل آرمان تحول و گفتمان تحول‌خواهی دو چیز است: اول فقدان نظریه‌ی معین و متقن؛ دوم دست نیافتن آنان به یک نظام مشخص و جامع مبتنی بر نظریه‌ی مفروض. استاد، آیت‌الله رشاد سعی کرده‌اند تا این نقیصه را مرتفع کنند؛ از این‌رو به شرح نظریه‌ی ایشان و در یادداشتی دیگر به مختصات راهبردی نظام مبتنی برآن، می‌پردازیم.

نظریه آموزش «پرورش مآل»

مبنای نظری نظام علمی_آموزشی پیشنهادی، نظریه‌ی آموزش «پرورش‌مآل» است؛ جوهر این نظریه عبارت است از این ادعای اساسی که:

«به استناد آیات قرآنی و احادیث نبوی و ولوی، و بر مبنای اصول انسان‌شناسی اسلامی، نظام علمی_آموزشی “برتر” و “اسلامی”، عبارت است از:

به فعلیت در آوردن قوا و استعدادهای فطری خدادادی انسان‌ها، در زمینه‌های گوناگون معرفتی، معنوی و مهارتی، با کاربست روش‌های مناسب اکتشاف و استکمال هرکدام از استعدادها، با ناظر داشت مقتضیات «مشترکات ذاتی» متربیان که برساخته‌ی فطرتمندی انسان است و «تفاوت‌های عرضی» که شاکله‌ی آحاد تحت تعلیم و تربیت را تشکیل می‌دهند.

 

خلاصه‌ی این نظریه را در قالب گزاره‌های زیر می‌توان تبیین کرد:

  1. انسان، «فطرتمند»، «دارای استعدادهای شگرف»، و «شاکله‌پذیر» است.
  2. استعداد کسب کمالات ثانوی گوناگونی همچون: ایمان و «تعبّد»، فراگیری و «تعلّم»، درک حقایق و دقایق و «حق‌جویی»، آفرینشگری (هنرورزی) و «تجمّل»، انواع مهارت‌ورزی و «فناوری»، توان تأثیرگذاری بر جز خود و «تصرف در غیر» و…، از جمله‌ی اهم نهادینه‌های نهفته در وجود آدمی‌اند.
  3. به فعلیت درآمدن کمالات ثانوی مورد اشاره در بند فوق، برایند طی فرایندهایی تدریجی و لایقفی است.
  4. معرفت حقیقی از «سپهر ربوبی» که سرچشمه‌ی همه‌ی آگاهی‌هاست، از طریق «مجاری پنج‌گانه‌ی» «فطرت»، «عقل»، «وحی»، «سنت» و «اشراق»، و با طی فرایندهای متناسب هر کدام از آنها به «ساحت انسانی»، تنزل می‌یابد و تعبّد و تهذّب، از اهم معدات دریافت معارف صائب از مجاری خمسه است.
  5. هرچند به اقتضای فطرتمندی، انسان‌ها دارای استعدادهای ذاتی مشترکند، اما به اقتضای شاکله‌ی فردی، هر فرد که که تحت تاثیر عوامل ثانوی و عرضی سلبی و ایجابی گوناگون پدید می‌آید، لامحاله آحاد انسانی در کسب کمالات با هم تفاوت‌هایی نیز دارند.
  6. با استعدادسنجی و مختصات شناسی انسان‌ها، می‌توان انواع و حدود قابلیت‌های هریک از آنان را تشخیص داد و رشد و فعلیت‌یابی هر یک را برآورد و برنامه‌ریزی کرد.
  7. به فعلیت آوردن استعدادهای فطری، با کاربست شیوه‌ها و به کارگیری ابزارهای متناسب هر استعداد و نیز هر فرد از
    افراد انسانی، ممکن می‌گردد و این امر رسالت اصلی انبیاء و اولیاء علیهم‌السلام و اینک تکلیف اساسی اصحاب حوزه است. «فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ»
  8. همه‌ی گزاره‌های تشکیل دهنده‌ی نظریه که عمده‌ی آنها در بندهای بالا مذکور افتاد، با استخدام منطق اجتهاد از آیات قرآنی و روایات موثق استنباط می‌شود.
  9. با الهام از آموزه‌های حکمت اسلامی و به اتکای تجربه‌ی اطمینان بخش، می‌توان اتقان و کارآمدی نظام علمی_آموزشی برآمده از نظریه آموزشی «پرورش‌مآل» و ترجیح آن را در قیاس با نظام آموزشی «فراگرفت مآل» اثبات کرد.
  10. باتوجه به نکات پیشگفته، نظریه‌ی آموزش «پرورش‌مآل» و نظام مبتنی برآن، نظریه و نظامی «برتر» و «اسلامی» است.

مطلب پیشنهادی

هویت برنامه ریزی

تدریس یک فعالیت هدفدار است. هر فعالیت هدفداری برای اینکه به نتیجه و هدف خود برسد نیازمند برنامه‌ریزی است. پس...........

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *