جایگاه تفکر در برنامه درسی ملی

دکتر محمد مهدی اعتصامی 

مقالات در پرتال علوم انسانی 
مقالات در نورمگز 

دکتری فلسفه، کارشناس گروه تعلیم و تربیت دینی در دفتر برنامه ریزی و تألیف کتابهای درسی آموزش و پرورش و مدیر گروه فلسفه و منطق دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی 

یکی از بنیادی ترین وظایف نظام تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران، تربیت تفکر است. اهمیت بنیادی این وظیفه برخاسته ار نظریه تعلیم و تربیت و جایگاه تفکر در آن است. این حقیقت هم در سند «فلسفه تعلیم و تربیت» و هم در «برنامه درسی ملی» تبیین و تاکید شده است.

از آنجا که تربیت تفکر زیر بنای سایر ابعاد تربیت محسوب می شود، موفقیت برنامه های تربیتی مشروط به موفقیت در این حوزه است و کاستی های آن نیز به سایر ابعاد سرایت می کند و در آنها کاستی هایی به وجود می آورد.

ترسیمی که از اهداف علمی، فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و اخلاق در چشم انداز بیست ساله کشور شده سات و فرایندی که در نقشه جامع علمی کشور ترسیم شده، نیازمند تربیت نسلی فکور و اندیشمند است؛ نسلی که تصمیم گیری بر مبنای تکفر و خردورزی در اقداماتش مشاهده می شود و زندگی فردی و حیات اجتماعی خود را بر این اساس سامان دهد.

از این رو نظام آموزشی ا به دنبال راه‌هایی است که زمینه رشد قدرت تجزیه و تحلیل، استدلال و نقد و ارزیابی را در دانش آموزان فراهم کند و از حافظه محوری و انباشت اطلاعات بی مصرف در ذهن آنان بپرهیزد و بین توانایی تفکر و یادسپاری اطلاعات، تعادل و توازن به وجود آورد.

البته باید توجه شود که نظام آموزشی ناکارآمد سبب می شود دانش آموزان حتی حجم معمولی اطلاعات را هم زیاد تصور کنند و در تفویت حافظه دچار سستی و رخوت شوند. زیرا وقتی دانش آموزان اطلاعات و انباشته های حافظه ای خود را به کار نمی گیرند، مراقبت و نگهداری از آنها هم برایشان مشکل می شود و ناگزیر می شوند به تکرار خوانده ها بپردازند. به همین علت است که گرچه در سال های اخیر از حجم کتاب ها کاسته شده، اما پاسخگوی مشکلات دانش آموزان نبوده است. اگر نظام تعلیم و تربیت راه خود را به سوی تفکر بیابد، چه بسا که به پایداری حافظه هم کمک کند.

مقاله حاضر، قدمی است در راستای تحقق برنامه درسی ملی، برنامه ای که یکی از پنج عنصر محوری در هدف گذاری را «تفکر و تعقل» دانسته و تصریح کرده است که این عنصر از جایگاه نخست و محوری برخوردار است. همچنین اولین حوزه ای حوزه های یازده گانه یادگیری در برنامه درسی ملی، حوزه تفکر و حکمت است.

آدرس: http://www.roshdmag.ir/fa/article/16675

دریافت مقاله