یادداشت دوم: تبیین نصابها
نصابهای بیان شده در ذیل عنوانهای آتی، افقها و حدودی است که انتظار میرود تا قبل از مقطع تحصیل خارج حوزه در طلاب حاصل گردد؛ شرح نصابهای حاصل از اشتغال به خارج و رشتههای تخصصی هم طراز آن، اینجا مورد نظر راقم نیست، شرح آنها مجال و مقال دیگری را میطلبد.
ابعاد چهارگانه و عرصههای دهگانهی متعلق تربیت در نظام پیشنهادی
بر اساس نظام علمی_آموزشی «پرورشمآل»، رسالت اصلی نهاد حوزه، عبارت است از پروردن و به فعلیت رسانیدن استعدادهای طلاب در زمینه ابعاد چهارگانهی «معرفتی»، «معنوی»، «مهارتی»، و «هویتی»، و آماده کردن آنان برای نقش آفرینی در فرایند تحقق غایت قصوای دین، که استکمال نفوس و تأمین سعادت دنیوی و اخروی آحاد و جوامع انسانی است.
ابعاد چهارگانه «معرفتی»، «معنوی»، «مهارتی»، و «هویتی» متعلق تربیت، حداقل به ساحات و عرصههای دهگانهی زیر تحویل میشود:
- معرفت و ایمان دینی ۲٫ حکمت و عقلانیت رفتاری ۳٫ روح تعبّد و سلوک عبادی ۴٫ تهذیب نفس و تخلّق ۵٫ خودآگاهی تاریخی و بصیرت سیاسی ۷٫ سلامت و نشاط روحی و جسمی ۸٫ پرسشگری، پویایی فکر، اعتماد به نفس علمی و جرئت نقد ۹٫ جامعیت و عمق علمی ۱۰٫ مهارت و فنون مورد نیاز.
اینک شرح شاخصها و نصاب مورد توقع در زمینهی هرکدام از ابعاد و عرصهها:
۱٫ به لحاظ معرفتی و ایمان دینی
- برخوردار از معرفت عمیق و استدلالی در زمینهی اصولی عقاید اسلامی.
- دارای ایمان عمیق و راسخ نسبت به مبانی و عقاید دینی.
- واجد بینش خرافه ستیز، جهل گریز و حکمت آمیز.
- بهرهمند از آگاهی لازم دربارهی نقاط ضعف ادیان و فرق، و نیز آرای جدید دینی و مسلکهای نوظهور معنوی.
۲٫ به لحاظ حکمت و عقلانیت رفتاری
- برخوردار از اوصافی چون دوراندیشی، برنامهمندی، انضباط و نظم، وقت شناسی و فرصت سنجی در گذارن عمر.
- دارای نشاط، کوشندگی و نستوهی در کسب کمالات و فعالیتهای تحصیلی و مطالعاتی.
- بهرهمند از رفتار خردمندانه و حکمت نمون، در مواجهه با دیگران.
- قدرشناس میراث معرفتی و سیرهی سلف، ملتزم به حریم بزرگان و اساتید.
۳٫ به لحاظ روح تعبد و تادب به آداب عبادی
- برخوردار از تقوا و روح تعبد.
- آگاه از «احکام» شرعی مورد ابتلا.
- دارای ادب عبودیت.
- برخوردار از التفات لازم به «اسرار عبادات».
۴٫ به لحاظ «تخلّق»
- ملتزم به فضائل اخلاقی، منزه و مبری از رذائل مورد ابتلاء، خاصه در زمینهی آفات اللسان.
- متواضع، برخوردار از سعه صدر، حلیم و صبور.
- متعهّد به اخلاق و منطق در همه فعالیتهای علمی، به ویژه در نقد غیر.
۵٫ به لحاظ خودآگاهی و رسالت شناسی صنفی و زی طلبگی
- دارای درک درست و دقیق از «هویت و هدف حوزه».
- برخوردار از خودآگاهی و وظیفه شناسی صنفی.
- آشنا با عرف و آداب حوزه.
- برخوردار از دغدغهی مسئولانه نسبت به مشکلات محرومان و مظلومان و مسائل جهان اسلام.
- آشنا و ملتزم به رعایت حداکثری آداب اجتماعی.
- دارای خانوادهای سالم، صالح و سازگار.
۶٫ به لحاظ خودآگاهی تاریخی و بصیرت سیاسی
- برخوردار از زمان آگاهی، «خودآگاهی تاریخی» و «خودآگاهی ملی».
- دارای شناخت لازم از جریانات فکری.
- آگاه به مکتب حضرت امام خمینی (قدّه)، و رهنمودهای رهبرمعظم انقلاب اسلامی(دام ظله)، و گفتمان فکری انقلاب اسلامی، و توان تبیین و دفاع استدلالی از آن.
- توانا در تحلیل اوضاع و آگاه از دسائس دشمنان.
- معتقد و ملتزم به اصول و ارزشهای انقلاب.
۷٫ به لحاظ پرسشگری و پویایی فکر
- دارای روح کنجکاو و پرسشگر، حقجو و حقپذیر.
- برخوردار از آزاداندیشی، استقلال فکر و اعتماد به نفس علمی.
- واجد تفکر انتقادی و جرئت علمی برآمده از مبانی متقن و منطق صحیح.
۸٫ به لحاظ سلامت روحی و جسمی
- آشنا با اولیات بهداشت روان و جسم.
- دارای انضباط لازم و التزام به تغذیهی صحیح، استراحت کافی و تفریح سالم.
- علاقهمند و مقید به ورزش منظم و مفید.
- برخوردار از آرامش و طمأنینهی روحی.
- مثبت اندیش، معتدل در سوگ و سور، و میانه در محبت کردن و نفرت ورزیدن.
- شکیبا بر مصائب، نستوه در شداید و دارای قدرت کظم غیض و سعهی صدر.
به دلیل اهمیت و گستردگی بحث از عرصه نهم و دهم ، مطالب مربوط بدان را در قالب یادداشتی مستقلی سامان میدهیم.